González Gosálbez, Rafael

Si vols contactar amb el/la autor/a, emplena el formulari i ens posarem en contacte amb ell/ella el més prompte possible.





Accepte les condicions i la política de privacitat

Fitxa d'autor en Dramatea

González Gosálbez, Rafael

Data de naixement: 1966
Població: Alacant
Dècada: Dècada dels 60's

Trajectòria

Al llarg de la dècada dels huitanta, forma part de la companyia alacantina Jácara Teatre, dirigida per Juan Luis Mira. González és un dels seus membres fundadors en 1981, junt amb un grup d’alumnes de l’Institut Jaume II d’Alacant. En la primera meitat dels huitanta, exerceix d’actor i tramoista, en la segona mitat, comença a col·laborar com a autor dramàtic. La seua formació teatral es vincula, doncs, a la trajectòria inicial d’aquesta companyia.

En aquesta primera etapa amb Jácara Teatre (1981-1991), González guanya el premi Juan Gil-Albert de novel·la curta (1986), amb un text coescrit amb Paco Sanguino, un altre dels membres de la companyia. Junts comencen a escriure teatre i, en 1987, obtenen el Premi Marqués de Bradomín per a jóvens dramaturgs amb 013: diversos, informe prisión. Jácara produeix aquesta obra l’any següent, estrenada en la Mostra Nacional de Teatre Jove d’Oviedo, amb direcció de Juan Luis Mira. En aquest període, Jácara produeix: Elvis (1990) i Notre-Dame (1991), dirigides per Juan Luis Mira; i La confesión de un hijo de puta (1990), amb direcció de Sanguino, també coautor de les tres peces. Fóra de la companyia, els dos dramaturgs realitzen una adaptació del retaule del flautista, de E. Teixidor, titulada Nido de ratas (1990). I aquest any, a més, obtenen l’accèssit del Marqués de Bradomín amb un nou text, Escarabajos.

Paral·lelament, González cursa Filologia Hispànica en la Universitat d’Alacant, on es llicencia en 1989. L’escriptura dramàtica la compagina amb la de narrativa i audiovisual. D’una banda, en 1989, publica dos llibres de relats, Caiman i Cuba; un conte infantil il·lustrat, Pilco, un charquito de mar (1991), i obté el Premi Jaén de Relats amb Bocas llenas de peces rojos (1991). D’altra banda, com a guionista, escriu curtmetratges, Con una crin en la garganta (1988) i El zurdo (1989), i el el guió radiofònic Miguel Hernández, poeta nuestro (1992). Un homenatge de vint capítols al poeta d’Orihuela retransmés en Ràdio Alicante-Ser, i finalista dels Premis Ona d’aqueix any.

Entre 1992 i 1993, González i Sanguino gesten una nova companyia, El Club de la Serpiente. S’inicia així una segona etapa en què els dramaturgs pretenen desenvolupar un teatre d’autor i obrir-se a la col·laboració amb altres professionals de les arts escèniques. El primer resultat escènic és la coproducció amb la companyia valenciana Moma Teatre: Metro (1994), firmada per González i Sanguino, amb direcció de Carles Alfaro. Aquesta obra rebrà dos premis al millor espectacle: el de l’Associació de Teatre Independent d’Alacant (1994) i el de les Arts Escèniques de la Generalitat Valenciana (1995). A més, va viatjar a Argentina com a representant de la dramatúrgia espanyola en la Trobada Espanya-Argentina (1995) del Ministeri de Cultura. Metro es convertirà en una de les peces de major projecció internacional dels autors, amb muntatges o lectures dramatitzades a Xile (1996), França (1999), Itàlia (2000), Brasil (2000) o Argentina (2008), entre altres. El text està traduït al valencià, portugués, francés i italià.

En 1995, reben el Premi Ciutat de Sant Sebastià amb l’obra Creo en Dios y, aquest mateix any, es converteix en la segona producció Del Club de la Serpiente. De la direcció d’escena s’encarrega, novament, Sanguino. Aquesta obra també té molt bona acollida fora de les nostres fronteres amb produccions a Argentina (en 1996 i 1999), a Suïssa (2007) o a Cuba (2014). Però, sobretot, és una peça que comptarà amb nombroses produccions per tota Espanya, pràcticament, fins hui.

En aquesta segona etapa iniciada amb El Club de la Serpiente, González desenvolupa la seua escriptura dramàtica en solitari. Amb aquesta, obté nombrosos premis: el Ciutat d'Alcoi, per La pesadilla (1992); l’accèssit al Premi Ciutat d’Alarcón (1994), per Echanove; resulta finalista en el Premi Llorenç Palmireno (1994), amb Una larga temporada a Groenlandia; el Premi Durango Baqué (1994), amb El culo de la luna, sent a més finalista en la mateixa edició amb Yo violé a Caperucita Roja y luego la maté; i, finalment, de nou és accèssit en el Marqués de Bradomín (1995), amb Bienvenidos a Diablo. De tots aquests textos, únicament pujaran a escena El culo de la luna (1996), direcció de Paco Obregón amb producció de la Cia. Eolo; i Bienvenidos a Diablo (1999), direcció de Guillermo Heras, ambdues estrenades a Alacant. Aquest any, 1999, és quan l’autor deixa d’estrenar noves obres i coincideix amb la seua última col·laboració coneguda amb Sanguino, una dramatúrgia a partir de contes de C. Ric Godoy, La costilla de Adán, dirigida per Ernesto Caballero per a la companyia madrilenya Noba Teatro.

En la dècada dels noranta, González continua escrivint relats: en 1993, Ella, Baudelaire, es publica en anglés en The Barcelona Review; i en 1996, la seua novel·la El regate cola de vaca, rep el Premi de l’Institut de la Joventut. Com a guionista, el seu curt El columbarium, dirigit per José Díaz Canter, resulta guanyador en diversos certàmens nacionals i internacionals de 1994: primer premi del Festival de Cine –Imatge Amateur Expo-Oci 94; segon premi en la secció de vídeo del XVII Festival de Cine d’Elx; premi extraordinari en el Certamen de Vídeo de Tarrasa; Medalla d’Or en el Festival d’Unió Internacional de Cineastes Amateurs de la República Txeca, a Duisburg (Alemanya), i la medalla de plata en la Danubiale'95 (Krems, Àustria). A més, aquest mateix any, coescriu amb Sanguino un manual de teatre per a l’ESO, Una literatura con piernas.

A la seua participació habitual en la premsa diària cultural d’Alacant en els huitanta, cal sumar, al llarg de la dècada següent, la seua presència com a membre del consell de redacció de la revista literària Ficciones de Granada o les seues col·laboracions en Artes y Letras, suplement cultural del diari Información d’Alacant. D’altra banda, és becari d’investigació de la Fundació Cultural CAM, treballa com a corrector filològic en la Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes i docent en tallers d’escriptura creativa a la Universitat d’Alacant.

Les seues últimes obres dramàtiques publicades daten de 1998, dos peces breus: El sitio de Baler (primera part) i El penalti de Panenka. L’any següent, rep una ajuda a la creació de Teatres de la Generalitat Valenciana, per al desenvolupament de l’última peça esmentada. A partir d'aleshores, sembla haver abandonat temporalment l’escriptura dramàtica.

Recentment, va defendre la tesi doctoral: Actores españoles en primera persona: el oficio de cómico en sus testimonios (2015), realitzada en la facultat de Filologia Hispànica de la Universitatd’Alacant.

Trajectòria actualitzada JUNY 2021
© Xavier Puchades    

Obra estrenada

Textos dramàtics originals

1988. 013 Varios. Informe prisión, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Juan Luis Mira. Jácara Teatro, Muestra Nacional de Teatro Joven, Teatro Campoamor, Oviedo.
1989. Elvis (Elviro Pérez), coescrita con Paco Sanguino. Dirección Juan Luis Mira. Jácara Teatro- Teatro K.O, Alicante.
1990. La confesión de un hijo de puta, coescrita con Paco Sanguino. Dirección de Paco Sanguino. Jácara Teatro, Alicante.
1991. Notre-Dame, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Juan Luis Mira. Jácara Teatro. Teatro Principal, Alicante.
1994. Metro (versión en valenciano), coescrita con Paco Sanguino. Dirección Carlos Alfaro. Moma Teatre-El Club de la Serpiente. Sala Arniches, Alicante.
1995. La pesadilla. Dirección de Alfonso Cifo. Trueque Teatre-Diputación Provincial de Alicante, Casa de la Cultura de Alfar del Pi, Alicante.
1995. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Paco Sanguino. El Club de la Serpiente, Mostra de Teatre d'Alcoi, Alicante.
1996. El culo de la luna. Dirección de Paco Obregón. Cía. Eolo, Aula de Cultura de la CAM, IV Muestra de Teatro Español de Autores Contemporáneos, Alicante.
1999. Bienvenidos a Diablo. Dirección Guillermo Heras. El Club de la Serpiente. Teatro Arniches,Alicante.

Dramatúrgies, traduccions, adaptacions i versions teatrals

1990. Nido de ratas, adaptación de El retaule del flautista, de E. Teixidor, coescrita con Paco Sanguino. Cía. Provisional de Teatro de Alicante. Alicante.
1999. La Costilla de Adán, codramaturgia con Rafael González a partir de cuentos de C. Rico Godoy. Dirección de Ernesto Caballero. Compañía Noba Teatro. Madrid.

Posades en escena posteriors i reposicions (Internacionals)

1996. Metro, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Cristián Quezada. Cía La Manzana, Santiago de Chile.
1996. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Teatro Babilonia, Tandil, Argentina.
1999. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Universidad Centro de la Provincia de Buenos Aires, Argentina.
2000. Metrô, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Enéas Lour. Brasil.
2007. Je crois en deux, con Paco Sanguino. Dirección de Josefina Murgui. Cie. Corifée, L'Oblo, Lausanne, Suiza.
2008. Subte. Coescrita con Paco Sanguino. Dirección de Walter Neira. Teatro Viceversa. Fiesta Provincial de Teatro, Córdoba, Argentina.
2014. Carne viva (Creo en Dios), coescrita con Paco Sanguino. Dirección Eduardo Eimil. Teatro Aire Frío, Sala Llaurado, La Habana, Cuba.

Posades en escena posteriors i reposicions (Nacionals)

1990. 013 Varios. Informe prisión, coescrita con Paco Sanguino. Dirección de Antonio Saura. Alquibla Teatro. Murcia.
1997. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Compañía Cantinela, Sala Candilejas, Madrid.
1997. Metro, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Carmen Ceballos, Az Teatro. Sala Cánovas, Málaga.
1998. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Compañía La Algarabía, Alcázar de San Juan, Ciudad Real.
1998. Metro, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Miguel Rodríguez. La Estampa Teatro,
1990. La confesión de un hijo de puta, coescrita con Paco Sanguino. Dirección de Paco Sanguino. El Club de la Serpiente, Alicante.
2000. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Ababol Teatro. Sala Álfil, Madrid.
2000. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Cía. Caretos. Las Palmas.
2000. Metro, coescrita con Paco Sanguino. Dirección José Luis Camarasa. Palo Mayor.
2001. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino Producciones Subterráneas. Málaga.
2001. Elvis, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Juan Luis Mira. Teatro K.O. Teatro Principal de Alicante.
2003. Metro, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Carmen Gutiérrez. Dos en Uno.
2004. Crec en Déu, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Paqui Llopis. Què fem? Teatre. Casa de Cultura de Bellguard, Valencia.
2005. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Charlie Levy Leroy. Teatro Independiente Sur (TIS), Madrid.
1999. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Elio Palencia. Teatro de las Aguas, Madrid.
2001. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Angélica Gómez. Producciones Sur Terraneas. Málaga.
2011. Metro, coescrita con Paco Sanguino. Dirección Javier González Soler. Distrito Teatro, Murcia.
2011. El corazón  hecho un lío, (fragmento de 013 varios: informe prisión). Dirección de Juan Luis Mira. Diáfono Producciones. Alicante.
2012. Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino. Dirección de Juan Casado. Teatro Arcón. Sala Borja, Valadolid.

Lectures dramatitzades (Internacionals)

1999. Metro, traducción de Isabel Garma, encuentro Carrefour des littératures dramatiques
européennes en traduction". Scéne Nationale d'Orléans, Francia, coescrita con Rafael González.
2006. Metro. Dirección Tiziano Panici. Teatro Argot, Roma, coescrita con Rafael González.

Obra publicada

Textos dramàtics originals

1988. 013 Varios. Informe de prisión. Coescrita con Paco Sanguino. Premio Marqués de Bradomín
1987, INJUVE, Madrid.
1991. Escarabajos. Coescrita con Paco Sanguino. Premio Marqués de Bradomín 1990. INJUVE, Madrid.
1994. Metro. Coescrita con Paco Sanguino. Instituto de Cultura Juan Gil-Albert, Alicante.
1995. Metro. Coescrita con Paco Sanguino. El Ojo de la Avispa, Madrid.
1995. Las confesiones de un hijo de puta. Coescrita con Paco Sanguino. Ed. J. Verdugo (la Avispa), Madrid.
1995. Creo en Dios. Coescrita con Paco Sanguino. Fundación Kutxa, Guipúzcoa.
1995. El culo de la luna. Editorial Estro, Valencia.
1996. Bienvenidos a Diablo. Premio Marqués de Bradomín 1995. INJUVE, Madrid.
1997. Lovo. Premio Marqués de Bradomín 1996. INJUVE, Madrid.
1997. Creo en Dios. Coescrita con Paco Sanguino. Biblioteca Antonio Machado, Madrid.
1998. Metro. Coescrita con Paco Sanguino. Sociedad General de Autores de España, Madrid.
1998. El sitio de Baler (primera parte). Revista Escena nº49, Barcelona (TB)
1998. El penalti de Panenka. VI Muestra de Teatro Español de Autores Contemporáneos, Alicante (TB)
1998. Creo en Dios. Coescrita con Paco Sanguino. Revista Estreno, Penn University, Pensilvania, EE. UU.
2000. Metro. Coescrita con Paco Sanguino. Edición digital Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, Universidad de Alicante y Grupo Santander, Alicante.
2000. Creo en Dios. Coescrita con Paco Sanguino. Edición digital Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, Universidad de Alicante y Grupo Santander, Alicante.
2008. Las confesiones de un hijo de puta. Coescrita con Paco Sanguino. Edición digital Centro Latinoamericano de Creación e Investigación Teatral, Buenos Aires.
2008. Metro. Coescrita con Paco Sanguino. Edición digital Centro Latinoamericano de Creación e Investigación Teatral, Buenos Aires.

Reflexió i investigació teatral de l'autor: Llibres

2015. Actores españoles en primera persona: el oficio de cómico en sus testimonios. Tesis dirigida por Juan Antonio Ríos Carratalá. Departamento de Filología Española, Universidad de Alicante,
(https://rua.ua.es/dspace/bitstream/10045/54170/1/tesis_rafael_gonzalez_gosalbez.pdf)

Reflexió i investigació teatral de l'autor: programes de mà

1988. “Mesa redonda, Los jóvenes autores y el premio Marqués de Bradomín”. Cuadernos de Dramaturgia Contemporánea, 3, VI Muestra se Teatro Español de Autores Contemporáneos, Alicante, p. 97-131.
1994. “Última literatura dramàtica”, coescrito con Paco Sanguino. Teatre valencià: joves creadors. La Tarumba Teatre-Edicions Bromera, Alzira, p. 30-34,
1996. “Los últimos”. Cuadernos de Dramaturgia Contemporánea, 1, IV Muestra de Teatro Español de Autores Contemporáneos, Alicante, p. 29-32.
1998. “El Robert positivando chicas desnudas”. Scout / Òxid, de Roberto García. Universitat de València, València, p. 9-11. Prensa.
1998. “Semi desnudo”. La Verdad, 2 de novembre.

Obra traduïda

Francés.
1999. Metro, traducción de Isabel Garma-Berman, coescrita con Paco Sanguino.
2007. Je croix en Deux, traducción de Josefina Posse-Murgui, coescrita con Paco Sanguino.
Italiano.
2006. Metro, traducción de Pino Tierno, coescrita con Paco Sanguino.
Portugués.
2000. Metrô, traducción de Fátima Esper y Joao Paulo Leao, coescrita con Paco Sanguino.
Valenciano.
1993. Metro, traducción de Heike van Lawick y Enric Sòria, coescrita con Paco Sanguino.

 

Obra premiada

1987. Premio Marqués de Bradomín, por 013:varios, informe prisión, coescrita con Paco Sanguino.
1990. Accésit Premio Marqués de Bradomín, por Escarabajos, coescrita con Paco Sanguino.
1991. Finalista Durango Baqué, por La Pesadilla.
1992. Premi Ciutat d'Alcoi, por La pesadilla.
1994. Accésit Premio Ciudad de Alarcón, por Echanove.
1994. Finalista Premio Llorenç Palmireno, por Una larga temporada en Groenlandia.
1994. Finalista Premio Durango-Baqué, por Yo violé a Caperucita Roja y luego la maté.
1994. Premio Durango Baqué, por El culo de la luna.
1994. Premio al Mejor texto en los IV Premis de Teatres de la Generalitat Valenciana, por Metro, coescrita con Paco Sanguino.
1994. Premio al mejor espectáculo de la Asociación de Teatro Independiente de Alicante, por Metro, coescrita con Paco Sanguino.
1995. Mejor espectáculo Premis de les Arts Escèniques de la Generlitat Valenciana, por Metro, coescrita con Paco Sanguino.
1995. Premio Ciudad San Sebastián, por Creo en Dios, coescrita con Paco Sanguino.
1995. Accésit Premio Marqués de Bradomín, por Bienvenidos a diablo.
1999. Ayuda a la creación de Teatres de la Generalitat Valenciana para Penalti de Panenka.

Bibliografia

Articles, capítols, pròlegs

CRACIO, J. (1988). Prólogo a 013 Varios. Informe prisión. Textos del Marqués de Bradomín 1987, Ministerio de Cultura, Instituto de la Juventud, Madrid.
HERAS, G. (1993). Prólogo a La pesadilla. Colección La Tramoia, 2, Diputación Provincial de Alicante.
HERAS, G. – GÓMEZ GRANDE, F. (1994). Prólogo a Metro. Colección Teatro Español Contemporáneo, 2, Instituto Cultural Juan Gil-Albert, Alicante.
JÁCARA TEATRO (1996). Cuaderno Jácara Teatro 1981-1996. Jácara cumple 15 años, Alicante.
MARIMÓN, C – ROCHE, J.A. (2012). Del juego a la profesión: treinta años del sueño de la Compañía de Teatro Jácara. Instituto de Cultura Juan Gil-Albert, Alacant.
RAGUÉ-ARIAS, M. J. (2000). ¿Nuevas Dramaturgias? (Los autores de fin de siglo en Cataluña, Valencia y Baleares). INAEM, Madrid, p. 23, 27, 34, 36, 38, 40, 80, 120-122, 145, 156, 161, 167, 246, 248, 258, 308-309.
REIZ, M. (1995). “El aliento de Bukowski” (Escarabajos). La droga en el teatro español. Textos y ensayos teatrales, 1, RESAD-AAT, Madrid, p. 49-62.
SANGUINO, P (1998). Perspectivas dramatúrgicas hacia el siglo XXI, Sitges Teatre InternacionalEscena nº60-61 (Documentos).

Recepció en premsa i publicacions especialitzades

ALEMANY, L. (1995). “¡Viva la ambigüedad”. Canarias 7, 5 de mayo.
A.O. (1987). “El Marqués de Bradomín, para dos alicantinos”. Información, 3 de diciembre.
-(1988). “Jácara montará el premio Marqués de Bradomín de teatro”. Información, 4 de mayo.
-(1989). “Jácara estará en la Muestra Nacional de Teatro Joven”. Información, 16 de mayo.
BARRERO, F. (2000). “Tacones de guerra”. La Razón, 15 de septiembre.
CANARIAS 7. (2001). “Creo en Dios, de la compañía Caretos, se estrena en el CIC”. Canarias 7, 12 de enero.
CENTENO, E. (1994). “Solos en el andén”. Diario 16, 19 de marzo.
-(2000). “Un triste sucedaneo”. Diario 16, 23 de septiembre.
CLIMENT, E. T. (1994). “L'últim Metro”. El Temps, 14 de febrero.
DE LA HERA, A. (1994). “Una obra sobrecogedora”. Ya, 28 de marzo.
DEL MORAL, J. M. (1988). “Rafael González y Paco Sanguino. Los coautores del Bradomín”, El Público, 52, Madrid, p. 39-40
- (1989).“El teatro joven estrena festival”, El Público, 69, Madrid, p. 46-47.
DIAGO, N. (1994). “Cortazariana”. Cartelera Turia, 7 de febrero.
DIARIO DE LEÓN (2002). “Hoy llega al Emperador el buen humor de La costilla de Adán”. Diario de León, 9 de marzo.
DÍAZ FAES, F. (1988). “Hay que dirigirse”. La Nueva España, 27 de julio.
DÍAZ SANDE, J. R. (2000). “La costilla  de Adán. Lo que dicen las mujeres”. Reseña, 321, Madrid, p.34.
ESTEBAN, R. (2000). “La irónica visión de Rico-Godoy sobre las mujeres, en La costilla de Adán”. El Mundo, 20 de septiembre.
FERRÁNDIZ CASARES, J. (1988). “013 varios: informe prisión una obra notable”. Información, 23 de octubre.
-(1991). “La confesión de un hijo de puta, el extraño concepto de amoralidad”. Información, 30 de octubre.
-(1995). “Un proceso de dominio psicológico”. Información, 13 de mayo.
GALINDO, C. (1994). “Metro, del grupo Moma teatre, en la Sala Olimpia”. ABC, 11 de marzo.
GÓMEZ CARRIÓN (1987). “Premio nacional de teatro para dos jóvenes autores alicantinos”. La Verdad, 3 de diciembre.
GUIA DEL OCIO (1999). “Aires frescos para la comedia urbana”. Guía del Ocio, Madrid, 8 de octubre.
HARO TECGLEN, E. (1989). “Humor negro”. El País, 20 de mayo.
HERALDO DE ARAGÓN (1999). “Apariencias de realidad”. Heraldo de Aragón, 31 de octubre.
HERNÁNDEZ, R. (1991). “La confesión de un hijo de puta”. La Verdad, 30 de octubre.
HERRERAS, E. (1994). “Un metro llamado locura”. Levante, 30 de enero.
HERRERO, R. (1996). “Sugestivas imágenes”. El Diario Vasco, 19 de enero.
INFORMACIÓN (1995). “Como la vida misma”. Información, 12 de mayo.
LA RAZÓN (2000). “Ernesto Caballero lleva al Círculo de Bellas Artes La costilla de Adán, de Carmen Rico-Godoy”. La Razón, 20 de septiembre.
LA VERDAD (Alicante) (1987). “El grupo Jácara copó tres de los cinco premios”. La Verdad, 17 de mayo.
-(1988). “Jácara estrenó en Oviedo: 013 varios: informe prisión”. La Verdad, 16 de julio.
-(1988) “Hoy estreno del Grupo de Teatro Jácara”. La verdad, 14 de julio.
-(1989). “Jácara: cinco días en el Olimpia de Madrid”. La Verdad, 16 de mayo.
-(1995). “Creo en Dios”. La Verdad, 18 de abril.
-(1999). “Con ellas”. La Verdad, 14 de diciembre.
LA VERDAD (Murcia) (2012). “Tan dramático como la vida misma”. La Verdad, 1 de junio.
LEVANTE (1994). “La compañía Moma Teatre estrena en el Rialto Metro, su último montaje”. Levante, 28 de enero.
LÓPEZ SANCHO, L. (1994). “Metro, en la Sala Olimpia”. ABC, 24 de marzo.
MIRA, J.L. (1988). “Hoy, Jácara de Alicante”. La Verdad, 29 de mayo.
MORA, J. M. (1988). “Éxito de Jácara con Informe prisión”. La Verdad, 23 de octubre.
N.S. (2011). “¡Súbase al metro!”. La Verdad, Murcia, 4 de marzo.
ORIVE, J. (2001). “Celia y Herminia”. Canarias 7, 27 de enero.
PASCUAL, I. (1994). “CNNTE. Muestra de Teatro Español Contemporáneo”. Primer acto, 253, Madrid, p. 112-115
PÉREZ-RASILLA, E. (1994). “Metro. En busca de la novedad”. Reseña, 250, mayo.
PESANT, A. (2014). “Carne Viva y mujeres al borde de un ataque de nervio”. Martí, martínoticias.com, 8 de septiembre.
PIÑA, B. (1994). “La comedia del desencuentro”. Diario 16, 18 de marzo.
PUIG, P. (1994). “Un combat al metro”. El Punt, Girona, 9 de octubre.
-(1994) “Dalt l'escenari hi ha d'haver autenticitat”. El Punt, Girona, 7 de octubre.
RÍOS, J. A. (1994). “Metro”. La Verdad, 30 de enero.
SEMPERE, A. (1991). “Rafael González y Paco Sanguino estrenan dos obras de Jácara pondrá en escena”. La Verdad, 21 de septiembre.
-(1991). “Jácara estrena el lunes La confesión de un hijo de puta en la Sala Arniches”. La Verdad, 25 de octubre.
-(1991). “Jácara estrena el martes Notre Dame, comedia al estilo del cine de los cuarenta”. La Verdad, 9 de noviembre.
-(1992). “El momento de Toni Misó”. La Verdad, 23 de enero.
SIRERA, J. LL. 1991. “La lògica dels bojos”. El Temps, 388, València, p.87.
VICARIO, M. (1988). “En busca de nuevos autores”, Primer acto, 222, Madrid, p. 20-21.
V.F. (1988). “Jácara presenta 013 varios: informe prisión”. La Nueva España, 14 de julio.
VILAPLANA, M. (1992). “Jácara reestrena en el Principal su montaje Notre Dame”. Información  Información, 24 de marzo.
VILLORA, P. M. (2000). “Otra de mujeres en crisis”. ABC, 25 de septiembre.
VIZCAÍNO, J. A. (2000). “Casita de muñecas”. La Razón, 25 de septiembre.

Disseny del projecte: Josep Lluís Sirera i Xavier Puchades · Assessor: Ramon X. Rosselló
© Centre de Documentació Escènica IVC, Xavier Puchades
Logo Culturarts

Plaça Viriato s/n · 1er. pis
46001 València
Tel. 961 20 65 38 · 961 20 65 00
biblioteca_teatre@ivc.gva.es
fmedina@ivc.gva.es